Vườn quốc gia Hoàng Liên là một trong những khu rừng đặc dụng quan
trọng của Việt Nam, nằm ở độ cao từ 1.000 đến 3.000m so với mặt biển,
phía Tây Bắc dãy núi Hoàng Liên, trong đó có đỉnh Phan Xi Păng cao nhất Đông Dương
(3.143m). Tổng diện tích phần lõi của vườn gồm 29.845ha, trong đó phân
khu bảo vệ nghiêm ngặt chiếm 11.875ha, phân khu phục hồi sinh thái chiếm
17.900ha và phân khu dịch vụ hành chính gồm 70ha[1].
Vùng lõi của vườn nằm trọn trong các xã San Sả Hồ, Lao Chải, Tả Van,
Bản Hồ thuộc huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai và một phần thuộc các xã Mường
Khoa, Thân Thuộc huyện Than Uyên. Vùng đệm của vườn có tổng diện tích là 38.724ha, bao gồm thị trấn Sa Pa và một số xã thuộc hai huyện Sa Pa, Văn Bàn tỉnh Lào Cai, và 2 xã thuộc huyện Phong Thổ tỉnh Lai Châu. Trong khu vực có 6 dân tộc sinh sống, trong đó dân tộc Dao và H'Mông chiếm đa số[2].
Vườn có kiểu sinh thái rừng á nhiệt đới núi cao với hệ động vật, thực vật phong phú, đa dạng trong đó có nhiều loài quý hiếm và nhiều sinh cảnh đặc hữu[1].
Thực vật tại Vườn quốc gia Hoàng Liên có 2.024 loài thuộc 200 họ, trong đó có 66 loài trong sách đỏ Việt Nam, 32 loài quý hiếm, 11 loài có nguy cơ tuyệt chủng như bách xanh, thiết sam, thông tre, thông đỏ, đinh tùng, dẻ tùng v.v. Có tới trên 700 loài cây được dùng làm thuốc[2], trong đó có những cây dược liệu được khai thác và đưa vào sử dụng từ lâu như thiên niên kiện, đương quy, thục địa, đỗ trọng, hoàng liên chân chim, đỗ quyên, kim giao, thảo quả v.v. Đó là chưa kể còn trên 2.500 loài lấy được mẫu tiêu bản nhưng chưa xác định được tên họ của cây[4].
Tại đây người ta còn tìm thấy loài nấm cổ linh chi[5] trong đó có những tai nấm nặng trên 6kg[4]
Khảo sát theo dọc tuyến Hoàng Liên, các nhà khoa học cũng đã phát
hiện thêm nhiều loài quý hiếm, như ở độ cao 2.000 mét của khu vực các xã
Séo Mý Tỷ đến Dền Thàng có rừng pơ mu mọc liên tiếp với diện tích trên
100ha, mỗi cây có đường kính trên 1m; ở huyện Phan Xi Păng đi San Sả Hồ ở
độ cao gần 3.000m, lại phát hiện rừng đỗ quyên với khoảng 20 loài trong
tổng số 27 loài có mặt tại Việt Nam, trong đó đẹp và nhiều nhất là loài
quyên ly, quyên huyền diệu, quyên silie[4].
Số lượng các loài thực vật đặc hữu chiếm tới 25% các loài thực vật đặc hữu tại Việt Nam, khiến Vườn quốc gia Hoàng Liên sở hữu kho tàng gen cây rừng quý hiếm bậc nhất trong các vườn quốc gia Việt Nam[6]
Vườn sở hữu ba loài cây đặc biệt quý hiếm là loài bách xanh,
phân bố tại vùng núi đá vôi xã Bản Hồ, huyện Sa Pa, mọc rải rác trên
diện tích 30ha nhưng hiện chỉ còn không đến 10 cây có đường kính thân
cây từ 20-30cm, cao trên 20m[7]. Loài thông đỏ chỉ còn 3 cá thể được tìm thấy tại xã Sa Pả huyện Sa Pa, sống ở độ cao trên 2.000m. Loài vân sam Hoàng Liên
(sam lạnh) mọc ở độ cao 2.700m, cây cao từ 18-20m, có đường kính gốc từ
50-80cm, phân bố trong vùng lõi vườn quốc gia với diện tích khoảng
400-500 ha[7]. Ba loại cây quý hiếm này nay đang được Quỹ Quốc tế về Bảo vệ Thiên nhiên (WWF) và Chương trình Đông Dương khuyến cáo cần có biện pháp bảo tồn, nhân giống vì đứng trước nguy cơ tuyệt chủng cao[6].
 |
| Cây Tùng như Bonsai. |
Về động vật, tại Vườn quốc gia Hoàng Liên có 66 loài thú trong đó có
16 loài nằm trong sách đỏ Việt Nam. Bên cạnh những loài quen thuộc như
sóc bay, mèo rừng, sơn dương, vượn đen, là những loài có nguy cơ tuyệt
chủng như vượn đen tuyền, hồng hoàng, cheo cheo, voọc bạc má; chim có 347 loài trong đó có những loài quý hiếm như đại bàng đốm to, trĩ mào đỏ, chim hét mỏ vàng; động vật lưỡng cư có 41 loài; bò sát với 61 loài[5]. Vườn bảo tồn nguồn gen của một nửa loài ếch nhái có ở Việt Nam[2], trong đó có loài ếch gai rất hiếm vừa được phát hiện.
Vườn quốc gia Hoàng Liên được chọn là một Trung tâm đa dạng của các
loài thực vật trong Chương trình bảo tồn các loàì thực vật của Hiệp hội
Bảo vệ Thiên nhiên Thế giới (IUCN). Vườn cũng được Quỹ môi trường toàn cầu được xếp vào loại A, cao cấp nhất về giá trị đa dạng sinh học của Việt Nam[2].Năm 2006, Vườn quốc gia Hoàng Liên được công nhận là Vườn di sản ASEAN[3].
Thị trấn Sa Pa nằm trong vườn quốc gia Hoàng Liên từ lâu đã trở thành
điểm du lịch sinh thái hấp dẫn của Việt Nam. Du khách đến Sa Pa có thể
tiếp tục hành trình theo các tuyến du lịch đến các khu vực thuộc Vườn
quốc gia Hoàng Liên như chinh phục đỉnh Phan Xi Păng,
 |
| Đỉnh Fanxipan cao 3143 mét ( Nóc nhà Đông Dương ) |
vượt đèo Ô Quy Hồ,
khám phá văn hóa các dân tộc thiểu số sinh sống trong vùng đệm của
vườn.Hoạt động du lịch tuy đem lại một số lợi ích trước mặt, nhưng vấn đề bảo tồn sự đa dạng sinh học của vườn quốc gia Hoàng liên sơn gặp nhiều tổn thất và khó khăn.
Một số hình ảnh đông thực vật VQG Hoàng Liên Sơn :
 |
| Hoa tre |
Một số hình ảnh du lịch Sapa và chinh phục đỉnh Phan xi phăng 3143 mét nóc nhà của Đông Dương :
 |
| Vành đai biên giới Việt - Trung |
